Ελευθέριος Ελευθεριάδης: «Πιστεύουμε ότι θα βρεθεί σπήλαιο με σταλακτίτες, που μαρτυρά αρχαίο πολιτισμό, αλλά και με νερό»
Πριν από ένα μήνα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως αρχαιολογικά ευρήματα τεράστιας αξίας στη γη του Σιδηροκάστρου. Πρόκειται για ένα κίονα και πέτρινα αετώματα, τα οποία ανακαλύφθηκαν στην περιοχή “Μαύρος Βράχος”. Καταλυτικό ρόλο στη συνέχιση των ανασκαφών στο συγκεκριμένο σημείο έπαιξε ο πρόεδρος του συλλόγου Φίλων Σπηλαιολογίας Σιντικής Ελευθέριος Ελευθεριάδης.
Ο κ. Ελευθεριάδης σε συνέντευξή του στην εφημερίδα μας δηλώνει ενθουσιασμένος καθώς μετά από τις επίπονες προσπάθειες που έγιναν το τελευταίο χρονικό διάστημα, οι κόποι δικαιώθηκαν και ένας νέος αρχαιολογικός θησαυρός ήρθε στην επιφάνεια της γης.
Συνέντευξη: ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΑΝΟΓΛΟΥ
Κε Ελευθεριάδη, ψάχνοντας για την είσοδο του σπηλαίου που τόσο επίμονα αναζητείτε βρεθήκατε κυριολεκτικά μπροστά σ’ έναν αρχαίο κίονα από μάρμαρο και πέτρινα αετώματα Υπήρχαν υποψίες για μια τέτοια ανακάλυψη;
Έβλεπα αυτό το χώρο που είχε φερτές ύλες και δεν είχε σχέση με το γύρω περιβάλλον. Έλεγα ότι αυτά τα υλικά, το χώμα, οι πέτρες, ήταν ξένα προς το περιβάλλον αλλά επίσης έλεγα πάντα ότι σ’ αυτό το χώρο υπάρχει είσοδος που θα μας οδηγούσε σ’ αυτό το σπήλαιο που αναζητούμε, το μεγάλο σπήλαιο για μένα. Ότι από εδώ υπάρχει η πόρτα. Το διαισθανόμουν, το μελετούσα και γεωλογικά. Υπήρχαν βάσιμες υποψίες, από πληροφορίες που πήρα από ηλικιωμένους, όπως είχα και συνεντεύξεις με ηλικιωμένους γι’ αυτό το χώρο. Αυτοί οι άνθρωποι έλεγαν ότι ο χώρος έχει παραποιηθεί, υψώθηκε, δεν ήταν όπως είναι σήμερα κι έλεγα πάντα ότι έπρεπε να κατέβουμε τουλάχιστον 3 μέτρα. Δεν το έλεγα σε αρχαιολόγο, αλλιώς δεν θα μ’ αφήνανε. Έλεγα ότι θα το καθαρίσουμε από φερτά υλικά κ.λπ..
Δηλαδή, έπρεπε να δοθεί άδεια από αρχαιολογική υπηρεσία για κάτι συγκεκριμένο;
Ναι, αλλά εντούτοις πήραμε την άδεια. Έχω υποβάλλει αίτηση στις αρχαιολογικές υπηρεσίες της Καβάλας, των Σερρών και του Πλαταμώνα και καταλήξαμε ότι δεν υπάρχει τίποτε το σπουδαίο σ’ αυτό το χώρο. Υπάρχουν μόνο φερτές ύλες, πράγμα που διαπίστωσε και το τμήμα Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας της Αθήνας. Υπάρχουν δύο εφορίες του Υπουργείου Πολιτισμού, μία στην Αθήνα και το αντίστοιχο τμήμα της στη Θεσσαλονίκη. Ένα επιτελείο που ήρθε από την Αθήνα είπε ότι είναι πράγματι φερτές ύλες και ότι μπορώ με το Δήμο να προχωρήσω.
Για να ανακαλύψουμε το σπήλαιο
Για να ανακαλύψουμε το σπήλαιο. Ανεξάρτητα από αυτό όμως πίστευα ότι έπρεπε να ομορφύνουμε το χώρο ώστε να χρησιμοποιηθεί για εκδηλώσεις. Ο χώρος είναι μέσα σε πέτρες, έχει λαξευτά πέτρινα παγκάκια.
Είναι, δηλαδή, τμήμα του φυσικού κάλους του Σιδηροκάστρου
Ναι είναι. Και τίποτε να μη βρίσκαμε, το καθάρισμα που κάναμε, άξιζε τον κόπο και θα λένε ότι ο χώρος αυτός είναι μία ομορφιά για την πόλη μας. Αλλά ποιος το περίμενε; Αν αυτό ο κίονας ήταν 10 πόντους πιο κάτω, ίσως σταματούσαμε και δεν το βρίσκαμε. Ήρθε ξυστά στο μηχάνημα και το αντιλήφθηκε ο μηχανικός. Όταν το σήκωσε ψηλά και το είδαμε καταλαβαίνετε τη συγκίνηση είχαμε.
Ήταν και μία δικαίωση των κόπων σας, τόσα χρόνια
Ναι βέβαια. Επίσης είδαμε και τα κυκλικά πετρώματα. Ο κίονας ήταν από μάρμαρο. Τα άλλα εγώ τα έλεγα αετώματα, γιατί είχαν τμήμα κύκλου, τόξου. Δεν ήταν λαξευτά σ’ όλη την επιφάνειά τους. Μόνο κάποια πατούρα είχε που ήταν το εμφανές σημείο. Με προβλημάτισε αυτό, ότι μόνο το εμφανές σημείο ήταν λαξευτό. Έδειξα τις φωτογραφίες σε μία αρχαιολόγο, η οποία είπε ότι δεν λέγονται αετώματα αλλά υπέρυρθα. Αυτό με χαροποίησε ακόμη περισσότερο γιατί όταν ρώτησα τι είναι τα υπέρυρθα, μου απάντησε ότι είναι το επάνω μέρος από κάποια είσοδο ή πόρτα. ’ρα τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι υπήρχε κάτι, υπήρχε είσοδος. Αυτή που αναζητούσαμε τελικά αλλά δεν σταμάτησαν οι εργασίες.
Οι προσπάθειές σας ξεκίνησαν πριν από 4 χρόνια περίπου, όταν στα πλαίσια του προγράμματος του προγράμματος της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Γυμνασίου Σιδηροκάστρου με θέμα “Γνωρίζω τον τόπο μου και προτείνω”. Μετά από αυτό γίνατε ο πρωτεργάτης της δημιουργίας του συλλόγου Σπηλαιολογίας και Περιβάλλοντος Σιντικής “Ο Μαύρος Βράχος”. Τι επιδιώκατε και πως ο σύλλογος θα μπορούσε να λειτουργήσει προς αυτήν την κατεύθυνση;
Η πρώτη σπηλιά που ανακαλύψαμε, εκείνη μας άνοιξε την όρεξη. Ήταν μια όμορφη σπηλιά με 3 θαλάμους. Ο σύλλογος ήταν εξέλιξη εκείνης της προσπάθειας. Περίμενα ότι μία συλλογική προσπάθεια θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης στα αρμόδια όργανα σε αντίθεση με την προσπάθεια ενός μεμονωμένου ατόμου, όσο μεγάλη και να είναι η θέλησή του. Ήθελα να ενταχθώ σ’ ένα σύλλογο που θα ακούγεται περισσότερο. Ακούγεται η φωνή ως σύλλογος. Πρέπει να πω ότι ανακαλύψαμε 3 σπήλαια χωρίς να έχει ακόμη συσταθεί ο σύλλογος. Το δεύτερο σπήλαιο των Ζεστών Νερών βρίσκεται από την άλλη μεριά του ποταμού Κρουσοβίτη που βέβαια σταματάει, αλλά κατά την άποψή μου συνεχίζει θέλει όμως έρευνα Το τρίτο σπήλαιο είναι εκεί που βρίσκονται οι δύο καταρράκτες.
Δηλαδή πριν ακόμη συσταθεί ο σύλλογος ερευνούσατε 3 σπήλαια;
Ναι, κι έβαλα μέσα στα σπήλαια τους μαθητές μας και τους καθηγητές κι έλεγα ότι θέλω να κάνω και σύλλογο.
Ο σύλλογος αγκαλιάστηκε από ανθρώπους που πίστεψαν σ’ αυτήν την προσπάθεια.
Ναι. Στην αρχή γράφτηκαν 33 μέλη, τώρα αριθμεί 50 και θέλουν να γραφτούν άλλοι 20!
Ποιο ήταν το ερέθισμα για την πρώτη σας σκέψη για το μεγάλο σπήλαιο;
Η πρώτη μου ερευνητική σκέψη για το μεγάλο σπήλαιο ήταν το νερό που έβγαινε από το Μαύρο Βράχο. Αυτό το νερό μ’ έκανε να προχωρήσω τις έρευνες για το τέταρτο σπήλαιο. Σκέφθηκα το σπήλαιο του Μαρά της Δράμας που ξεκίνησε από τις πηγές του Αγγίτη. Και αναρωτιόμουν πως είναι δυνατό το νερό του Μαύρου Βράχου να μην αναδείξει το σπήλαιο. Το έχω τοποθετήσει και γεωλογικά.
Αποταθήκατε σε πολλούς φορείς. Δήμος Σιδηροκάστρου, Νομαρχία Σερρών, Πανεπιστήμια, Σπηλαιολογικές Υπηρεσίες, Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Βρήκατε παντού την ανταπόκριση που επιθυμούσατε;
Ανταπόκριση βρήκα από το γ.γ. του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Ζαχόπουλο, που τον γνώριζα από καθηγητή στη Θεσσαλονίκη και τη σύζυγό του Πέρσα Γραφιώτου, που είναι αρχαιολόγος και μάλιστα ήταν σύμβουλος φιλολόγων στο ν. Σερρών. Την επισκεπτόμουν τακτικά στο γραφείο της, συζητούσαμε, της έδειξα τις φωτογραφίες, εντυπωσιάστηκε και τις έδειξε στο σύζυγό της. Από εκεί ήρθαν τα πρώτα χρήματα, τα οποία ήταν 20.000 ευρώ. Βοήθησε και ο Δήμος Σιδηροκάστρου. Τελευταία ήθελα να απομακρύνουμε τις φερτές ύλες που έχουμε διαπιστώσει και με άλλους αρχαιολογόγους ότι πράγματι ήρθαν από άλλο μέρος. Τώρα πως, δεν το εξετάζουμε Αλλά έπρεπε να απομακρυνθούν γιατί εκεί περίμενα είσοδο σπηλιάς. Γι’ αυτό έπρεπε να βοηθήσει ο Δήμος. Επιθυμία μου ήταν να πάρω ομόφωνη απόφαση από το Δημοτικό Συμβούλιο Σιδηροκάστρου. Και την πήρα. Η ομόφωνη αυτή απόφαση με βοήθησε πολύ. Την ανακοίνωσα σε τρεις αρχαιολογικές υπηρεσίες για να μου χορηγήσουν την άδεια της απομάκρυνση των υλικών. Όχι μόνο έστειλα τα έγγραφα, αλλά παρουσιάστηκα και στα γραφεία τους στην Αμφίπολη και τον Πλαταμώνα. Όταν μάλιστα πήγαινα στο Βόλο (όπου η κόρη μου σπουδάζει στην Αρχιτεκτονική), πάντα παρέκαμπτα και πήγαινα στον Πλαταμώνα για να συναντήσω την κα. Πατερμανλή, να τις δείχνω φωτογραφίες, να της κεντρίζω το ενδιαφέρον. Και στην Αμφίπολη συνάντηση την κα. Περιστέρη και με διαβεβαίωσαν ότι θα βοηθήσουν γι’ αυτήν την εκσκαφή και ότι θα μου δώσουν την άδεια, όπως κι έγινε.
Σιγά – σιγά, και ενώ οι αναζητήσεις συνεχίζονται, τα σπήλαιά μας χαίρουν προβολής. Αναφέρω τη φωτογράφηση στο πολύ σημαντικό περιοδικό “Greek diver”, συμμετοχή σε συνέδρια, παρουσίαση εργασιών στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Σιδηροκάστρου, σε σπηλαιολογικές συναντήσεις σε διάφορες πόλεις όπως η τελευταία στο Ναύπλιο Πόση αφοσίωση χρειάζεται γι’ αυτό;
Μεγάλη. Προσωπικός χρόνος, εξαφανιζόμουν από το σπίτι μου, έπαιρνα συνεντεύξεις από ηλικιωμένους. Είχα βέβαια και τους συντρόφους μου στα βουνά που μου κρατούσαν παρέα. Όμως, είναι κρίμα να μην αναδείξουμε τον πλούτο του Σιδηροκάστρου. Είναι κρίμα να τον αφήσουμε θαμμένο.
Τελικά τι πιστεύετε ό,τι θα βρεθεί;
Όπως σας είπα προηγουμένως, όταν έδειξα τις φωτογραφίες σε μία αξιόλογη αρχαιολόγο στην Αθήνα μου μίλησε για υπέρυθρα. Η χαρά μου ήταν μεγάλη. Να βρούμε την είσοδο για το σπήλαιο, αλλά ίσως και κάπου αλλού σε καμιά πόλη Μπορεί η είσοδος αυτή να είναι ένας προπομπός για την είσοδο του σπηλαίου, ένας προπομπός για κάτι σπουδαίο. Κάνουμε υποθέσεις βέβαια Αυτό πιστεύουμε ότι θα βρεθεί. Σπήλαιο με σταλακτίτες, που μαρτυρά αρχαίο πολιτισμό, αλλά και με νερό. Να το διασχίζει και καθαρό νερό, που θα μπορεί η περιοχή του Σιδηροκάστρου να το εκμεταλλευτεί ως πόσιμο, καθαρότερο απ’ αυτό που πίνουμε. Η πηγή του Μαύρου Βράχου μου έδωσε το πρώτο ερέθισμα, ότι μετά το νερό ακολουθεί ένα σπήλαιο. Αυτό σκέφτηκε κι αυτός που ανακάλυψε το σπήλαιο του Αγγίτη. Σκοπός είναι όταν ολοκληρωθούν οι έρευνες και βρεθεί ότι προσδοκούμε, να δημιουργηθεί ένα μουσείο που να εδρεύει στο Σιδηρόκαστρο ώστε να αποτελεί τουριστικό πόλο έλξης για τη γύρω περιοχή. Όταν βρήκαμε τον κίονα και η αρχαιολόγος μετρούσε τις διαστάσεις του έκανα τη σκέψη ότι αυτός ο κίονας είναι το κλειδί που θα μας οδηγήσει σε κάτι πολύ σπουδαίο και από σήμερα το Σιδηρόκαστρο μπαίνει στις τουριστικές πόλεις της Ελλάδας.
Είστε επίσης και πρόεδρος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Δήμου Σιδηροκάστρου. Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της περιοχής μας;
Αυτό το μουσείο θα ασχολείται με τα σπήλαια της περιοχής μας, το περιβάλλον και τα παλαιοντολογικά ευρήματα της Θερμοπηγής. Ήδη στη Θερμοπηγή υπάρχουν αξιόλογα πράγματα, παλαιοντολογικά ευρήματα που σε συνδυασμό με τα σπήλαιά μας καταλαβαίνετε τη δραστηριότητα μπορούμε να αναπτύξουμε. Υπάρχουν βέβαια, κάποιες λεπτομέρειες ακόμα για να ολοκληρωθεί το μουσείο. Πρότεινα να διορθωθούν όλες οι ατέλειες (τουαλέτες, η σκεπή που στάζει, ο αύλειος χώρος και οι πρίζες, το ρεύμα έχει φτάσει). Τα παλαιοντολογικά ευρήματα είναι πολύ ωραία τοποθετημένα, ο εσωτερικός χώρος βαμμένος. Μετά από ένα μήνα περίπου που θα ολοκληρωθεί θα κάνουμε τα εγκαίνια, στα οποία πιστεύω να είναι παρόν ο γ.γ. του Υπ. Πολιτισμού με τη σύζυγό του. Όλα αυτά σε συνεργασία με τη νέα αντιδήμαρχο, την κα. Αυγητίδου, η οποία είναι αντιπρόεδρος του μουσείου και μέλος του συλλόγου μας κι απ’ ό,τι βλέπω είναι ένθερμη για να μας βοηθήσει σε ό,τι χρειαστούμε.
Επίσης, όταν ολοκληρωθούν οι έρευνες και δούμε τι υπάρχει στο Σιδηρόκαστρο, πρέπει να το προβάλλουμε μέσω του νέου μουσείου που πρέπει να εδρεύει στο Σιδηρόκαστρο. Γιατί πληροφορούμε ότι βρέθηκαν κάποια ευρήματα σε διάφορες περιοχές του Σιδηροκάστρου αλλά κανείς δεν ξέρει που είναι σήμερα. Γι’ αυτό έχουμε χρέος να αναδείξουμε τον πλούτο που έχει η περιοχή μας. Πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με την περιοχή μας. Οι ειδικοί πρέπει να βρουν που είναι η πρωτεύουσα των Σίντιων, η Ηράκλεια; Που είναι η Σκοτούσσα. Που ξέρουμε αν αυτό το σπήλαιο που αναζητούμε δεν μας οδηγήσει σε κάποιο από τα μέρη αυτά;